Η Σύναξη της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας

Σύμφωνα με την παράδοση η αυθεντική εικόνα της Θεοτόκου με το Χριστό βρέθηκε από ένα βοσκό σε μια κοιλάδα νοτιοδυτικά του νησιού γεμάτη από μυρτιές, που ονομάζονται «Μυρτίδια», τον 13ο αιώνα μ.Χ. Στην εικόνα αυτή αρχικά «διεκρίνοντο καθαρά τα χαρακτηριστικά μέχρι στέρνων» της Θεομήτορος και του Χριστού, «με την πάροδο του χρόνου όμως απέκτησε σταδιακά το σκούρο χρώμα». Το πιθανότερο είναι η ιστόρηση της εικόνας αυτής να έγινε από τον Ευαγγελιστή Λουκά (1ος αιώνας μ.Χ.). Στη θέση της «εύρεσης» ο πτωχός βοσκός έκανε ένα μικρό εκκλησάκι και στην περιποίηση του αφιέρωσε τον υπόλοιπο χρόνο της ζωής του. Μετά το θάνατο του ευσεβούς βοσκού, την περιποίηση του μικρού Ναού της Μυρτιδιώτισσας ανέλαβε ο Μοναχός Λεόντιος, ο οποίος με χρηματική βοήθεια Κυθηρίων μεγάλωσε λίγο το αρχικό εκκλησάκι και έκτισε γύρω του μερικά κελιά για τη φιλοξενία των προσκυνητών. Όμως το πλήθος των προσκυνητών που κατέφθαναν από διάφορα μέρη δημιούργησε την ανάγκη ενός μεγάλου Ναού. Το δύσκολο αυτό έργο της ανέγερσης ξεκίνησε με πολύ ζήλο, προσπάθειες και εράνους ο δραστήριος Ιερομόναχος Αγαθάγγελος Καλλίγερος το 1841 μ.Χ. και σε δεκαέξι χρόνια έγινε ένα υπέροχο συγκρότημα που αποτελείται από μεγαλοπρεπή Ναό, ένα αριστουργηματικό πανύψηλο καμπαναριό και πολλά κελιά φιλοξενίας.
Ο μικρός Ναός της «εύρεσης», το Καθολικό, όπως λέγεται, παρέμεινε κάτω από το μεγάλο Ναό, διατηρείται σε άριστη κατάσταση και εκεί φυλάσσεται κατά τους χειμέριους μήνες η εικόνα της Παναγίας που η αγάπη των Κυθηρίων τη φύλαξε μέσα σε μια ολόχρυση επένδυση, αληθινό αριστούργημα φτιαγμένο από τον Κρητικό καλλιτέχνη Νικόλαο Σπιθάκη το 1827 μ.Χ.Στο κάτω μέρος της χρυσής επένδυσης απεικονίζονται τρία θαύματα: το θαύμα της εύρεσης της εικόνας από το βοσκό, το θαύμα της θεραπείας του παραλύτου στις 24 Σεπτεμβρίου (αρχές του 17ου αιώνα) και το θαύμα της διάσωσης του φρουρίου των Κυθήρων από τους κεραυνούς (22 Ιανουαρίου 1829) κατά τη διάρκεια της φύλαξης της εικόνας της Παναγίας εντός του φρουρίου για το φόβο των πειρατών που μάστιζαν τη Μεσόγειο.

Η Ισαπόστολος Θέκλα

Η Θέκλα ήταν νεαρή και ευγενικής καταγωγής παρθένα από το Ικόνιο (τη σημερινή πόλη Κόνια της Τουρκίας), η οποία παρακολούθησε τον «λόγον περί παρθενίας» του Παύλου, υιοθέτησε τα διδάγματα αυτού του κηρύγματος και αποξενώθηκε από τον αρραβωνιαστικό της Θάμυριν και τη μητέρα της Θεόκλεια, που ήσαν ειδωλολάτρες. Κατά την παράδοση, καθόταν επί τρεις ημέρες στο παράθυρό της ακούγοντας τις διδαχές του Αποστόλου, καθώς εκείνος κήρυττε από τη γειτονική οικία του Ονησιφόρου. Βλέποντας αυτό, ο Θάμυρις στράφηκε προς τις Αρχές, συγκεκριμένα στον ηγεμόνα Καστίλιο, ώστε να τιμωρήσουν τον Παύλο και τη Θέκλα. Ο Καστίλιος τότε φυλάκισε και μετά απέλασε τον Παύλο.

Η Θέκλα σώθηκε με θαυματουργικό τρόπο από τη θανάτωση στην πυρά, με το ξέσπασμα μιας θύελλας, και ταξίδεψε μαζί με τον Παύλο μέχρι την Αντιόχεια της Πισιδίας. Εκεί κάποιος ευγενής με το όνομα Αλέξανδρος πόθησε τη Θέκλα και αποπειράθηκε να τη βιάσει. Η Θέκλα τον απέκρουσε, σχίζοντας κατά τη συμπλοκή τον μανδύα του και ρίχνοντας το διάδημά του από το κεφάλι του. Τη δίκασαν έτσι για επίθεση, και την καταδίκασαν να φαγωθεί από άγρια θηρία. Και πάλι όμως η Θέκλα σώθηκε με σειρά θαυμάτων, καθώς τα θηλυκά θηρία την προστάτευσαν από τα αρσενικά. Στην Αντιόχεια επίσης η αγία βαπτίσθηκε Χριστιανή.

Ξαναβρήκε τον Απόστολο Παύλο στα Μύρα και κατόπιν ταξίδεψε για να κηρύξει τον λόγο του Θεού, καθιστάμενη μια εμβληματική φυσιογνωμία, που ενθάρρυνε τις γυναίκες να τη μιμηθούν ζώντας μια ζωή αγνότητας και ακολουθώντας τον λόγο του Κυρίου. Κατόπιν εγκαταστάθηκε στη Σελεύκεια της Κιλικίας. Σύμφωνα με μερικά χειρόγραφα των Πράξεων του Παύλου και της Θέκλης, έζησε σε ένα σπήλαιο στο εκεί «όρος Καλαμών» 72 έτη όπου και εκοιμήθη εν ειρήνη σε ηλικία ενενήντα ετών.. Απέκτησε το ιαματικό χάρισμα, πραγματοποιώντας πολλά θαύματα, αλλά παρέμενε υπό μόνιμο διωγμό. Μια φορά, καθώς οι διώκτες της κόντευαν να την πιάσουν, επικαλέσθηκε τον Θεό, οπότε ένα νέο πέρασμα ανοίχθηκε στο σπήλαιο, που έκλεισε πάλι πίσω της. Το πέρασμα και τα σπήλαια επιδεικνύονται ακόμα και σήμερα στη Μααλούλα, που είναι σημαντικό προσκύνημα. Σε ένα τελευταίο της ταξίδι, μπόρεσε να μεταβεί στη Ρώμη και να ξαπλώσει δίπλα στον τάφο του Παύλου.