Ο Άγιος Ιάκωβος του Αλφαίου ήταν ένας από τους δώδεκα μαθητές του Κυρίου, αδελφός του Ματθαίου του ευαγγελιστή και γιος του Αλφαίου. Ήταν γιός του Αλφαίου  και της Μαρίας, η οποία ήταν συγγενής της Θεομήτορος και άρα ήταν κατά σάρκα συγγενής του Κυρίου και γι’ αυτό υπήρξε αφοσιωμένος σ’ Αυτόν.

Είναι γνωστό πως στην Καινή Διαθήκη το όνομα Ιάκωβος αναφέρεται συχνά, σε πρόσωπα τα οποία δρουν κοντά στον Κύριο. Ιάκωβος αποκαλείται ο αδελφός του ευαγγελιστή Ιωάννη και γιοι του Ζεβεδαίου. Ο Ιάκωβος ο πατέρας  του Ιούδα Θαδδαίου. Ο Ιάκωβος ο Αδελφόθεος. Ο Ιάκωβος ο του Αλφαίου ή μικρός. Γι’ αυτό και επήλθε μια σύγχυση. Κάποιοι ταυτίζουν τον Ιάκωβο το μικρό με τον πατέρα του Ιούδα Θαδδαίου και άλλοι τον ταυτίζουν με τον Ιάκωβο τον Αδελφόθεο. Όμως η εκκλησιαστική παράδοση διακρίνει αυτά τα πρόσωπα και ως εκ τούτου ο Ιάκωβος ο του Αλφαίου ή μικρός είναι ξεχωριστό πρόσωπο

Ο Ιάκωβος, αφού αγωνίστηκε για την αλήθεια του Χριστού στην Ιερουσαλήμ, στάλθηκε να κηρύξει στη Γάζα, την Ελευθερούπολη και σε άλλες γειτονικές περιοχές. Με το ένθερμο κήρυγμά του κατόρθωσε να μεταστρέψει πολλούς Ιουδαίους και ειδωλολάτρες στην αληθινή πίστη και οδηγώντας τους στη σωτηρία. Να σημειωθεί πως η πόλη της Γάζας ήταν ένα από τα σημαντικότερα κέντρα ειδωλολατρίας στην Μέση Ανατολή, όπου η ειδωλολατρία είχε ισχυρά στηρίγματα και οι παράγοντές της ασκούσαν ισχυρές αντιστάσεις. Δεν είναι τυχαίο πως οι σκληρότεροι και πλέον απάνθρωποι διωγμοί επί Ιουλιανού του Παραβάτη (361-363) έλαβαν χώρα στη Γάζα. Αλλά φαίνεται ότι το κήρυγμα του αποστόλου Ιακώβου ευδοκίμησε και ρίζωσε, και γι’ αυτό άντεξαν οι Χριστιανοί τους φοβερούς και εξοντωτικούς διωγμούς του θρησκομανή και παράφρονα αυτοκράτορα.

Η παράδοση αναφέρει πως κατόπιν ο απόστολος Ιάκωβος πήγε να κηρύξει στην Αίγυπτο. Κήρυξε με θέρμη και θείο ζήλο το Ευαγγέλιο, μεταστρέφοντας πλήθος ειδωλολατρών στην σωτήρια πίστη του Χριστού. Η δράση του όμως θεωρήθηκε από τους φανατικούς ειδωλολάτρες ανταγωνιστική, διότι τα σκοταδιστικά ιερατεία έχαναν προσόδους από την μεταστροφή των λατρευτών των ειδώλων. Γι’ αυτό τον συνέλαβαν, στην πόλη στην πόλη  Οστρακίνη, τον παρέδωσαν στον φανατισμένο ειδωλολατρικό και ιουδαϊκό όχλο, ο οποίος τον βασάνισε απάνθρωπα και τον θανάτωσε οικτρά,  χύνοντας το αίμα του για το Χριστό και λαμβάνοντας τον στέφανο του μαρτυρίου. Έτσι και ο Ιάκωβος, μιμούμενος το Διδάσκαλο του, υπέστη σταυρικό θάνατο. 

Ἀπολυτίκιον
Ἦχος γ’.
Ἀπόστολε Ἅγιε Ἰάκωβε, πρέσβευε τῷ ἐλεήμονι Θεῷ ἵνα πταισμάτων ἄφεσιν, παράσχῃ ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν.