4. «Πρόσεχε τον εαυτό σου». Αυτή η εντολή είναι ένας καλός σύμβουλος είτε σου πηγαίνουν όλα καλά, για να μην αλαζονεύεσαι, είτε σου πάνε όλα άσχημα, για να μην απελπίζεσαι.

Καυχιέσαι για τον πλούτο σου, για την ομορφιά σου, για τα αξιώματά σου, μην ξεχνάς ότι «είσαι χώμα και στο χώμα θα πας». Κοίταξε γύρω σου πόσοι από αυτούς που είχαν πλούτο, ομορφιά και αξιώματα, τα έχασαν όλα και έγιναν σκόνη. Δεν έμεινε τίποτα από αυτούς παρά μόνο τα κόκαλά τους που δεν τα ξεχωρίζεις αν είναι πλούσιου ή φτωχού, όμορφου ή άσχημου, αξιωματούχου ή απλού ανθρώπου, όπως ακούμε και στην νεκρώσιμη ακολουθία.

Είσαι πάλι άσημος, πτωχός, χωρίς σπίτι, αδύ­νατος, ντρέπεσαι όλους εξαιτίας της ταπεινότητας τού βίου σου; Αλλά «ο πτωχός, λέγει ο σοφός Σολομών στις παροιμίες του, δεν απειλείται». Θυμήσου τι λέγει το ευαγγέλιο: «Μη θησαυρίζετε θησαυρούς επί της γης, όπου σης (σκουλίκι) και βρώσις (διάβρωσις) αφανίζει και όπου κλέπται διορύσσουσιν και κλέπτουσιν, αλλά θησαυρίζετε εν ουρανοίς…  Μη  μεριμνάτε τη ψυχή υμών τι φάγητε και τι πίητε μηδέ τω σώματι υμών τι ενδύσησθε… Εμβλέψατε εις τα πετεινά του ουρανού, ότι ου σπείρουσιν ουδέ θερίζουσι ουδέ συνάγουσιν εις  αποθήκας και ο πατήρ υμών ο ουράνιος τρέφει αυτά, ουχ υμείς μάλλον διαφέρετε αυτών; (Ματθ. Στ, 19, 25,26,28) Και πιο κάτω: «Ζητείτε πρώτον την βασιλείαν του Θεού και την δικαιοσύνην αυτού και ταύτα πάντα προστεθήσεται υμίν». (Ματθ. Στ, 33). Να μην ανησυχούμε, λοιπόν, πως θα τα βγάλουμε πέρα… Ο ουράνιος Πατέρας μας παρακολουθεί και μας βοηθάει, όταν χρειαζόμαστε βοήθεια. Πρέπει να έχουμε πίστη, δηλαδή εμπιστοσύνη στην παντοδυναμία  του  Θεού,  και ελπίδα στην αγαθοσύνη του.

Μη λοιπόν απελπιστείς, συνεχίζει,  μη χάσεις  κάθε καλή ελπίδα, αλλά οδήγησε τη ψυχή σου ψηλά και προς τα αγαθά, που έχει κιόλας δημιουργήσει για σένα ο Θεός, και προς τα αγαθά, που σύμφωνα με τη υπόσχεσή Του σου επιφυλάσσει για το μέλλον. Και πρώτα – πρώτα είσαι άνθρωπος, το μόνον θεόπλαστο από τα ζώα.  Κι ακόμα το ότι έχεις πλασθεί για την ουράνια γαλήνη από τα ίδια τα χέρια του Θεού που δημιούργησε τα πάντα. Έπειτα,  επειδή έγινες σύμ­φωνα με την εικόνα του δημιουργού  σου, μπορείς με την ενάρετη ζωή να γίνεις ομότιμος με τους αγγέλους, όπως τόσοι άγιοι. Έχεις λογική  ψυχή, με την οποίαν στοχάζεσαι το Θεό. Με το λογισμό κατανοείς τη φύση των όντων, δρέπεις τον γλυκύτατο καρπό της σοφίας. Όλα τα χερσαία ζώα, ήμερα και άγρια,  είναι δούλα και υποχεί­ριά σου. Συ δεν εφεύρες τέχνες, δεν ίδρυσες πόλεις και δεν επινόησες όλα όσα είναι αναγκαία και όσα προορίζονται για άνετη ζωή;  Γιατί λοιπόν είσαι μικρόψυχος; Δεν τρως με ασημένια και χρυσά μαχαιροπήρουνα δεν έχεις πολυτελή  αμάξια, δεν έχεις πλούσια σπίτια. Αλλά έχεις άλλα πολύ ανώτερα: τη φώτιση του Αγίου Πνεύματος, την κατάλυση του θανάτου και την ελπίδα της ανάστασης, τις θείες εντολές που σε τελειοποιούν, την όμορφη βασιλεία των ουρανών, τα στεφάνια της δικαιοσύνης, εφόσον δεν αποφύγεις τους κόπους της αρετής.

5. «Πρόσεχε τον εαυτόν σου»… Αν προσέχεις τον εαυτό σου αυτά και πολύ περισσότερα θα σου συμβούν. Για παράδειγμα: σε κυρίεψε ο θυμός; Αν προσέχεις τον εαυτό σου θα καταστείλεις το θυμό σου σαν ένα δύστροπο μουλάρι με το μαστίγιο του λόγου του Θεού. Θα κρατάς το στόμα σου κλειστό, όταν σε συκοφαντούν, και δεν θα χειροδικείς με αυτόν που σε εξοργίζει. Αν έχεις επιθυμίες που ρίχνουν τη ψυχή σε βίαιες και ακόλαστες ορμές, θα σκέφτεσαι ότι αυτό το ευχάριστο δε θα σου βγει σε καλό. Η ηδονή αυτή θα γεννήσει το φαρμακερό σκουλίκι που θα σε τιμωρεί αιώνια στην κόλαση και ο πυρετός της σάρκας θα μεταβληθεί σε φωτιά που θα κατατρώει τα σωθικά σου αιώνια. Όταν τα σκέφτεσαι αυτά θα φύγουν οι κακές επιθυμίες και θα επικρατήσει στη ψυχή σου η εσωτερική γαλήνη και ηρεμία.

6. «Πρόσεχε λοιπόν τον εαυτόν σου». Η σωστή κατανόηση τού εαυτού σου θα σε βοηθήσει να κατανοήσεις τον Θεό, να εξιχνιάσεις τον δημιουργό των πάντων και να γνωρίσεις την μεγάλη σοφία Του. Θα αντιλαμβάνεσαι το Θεό ασώματο από την ασώματη ψυχή που υπάρχει μέσα σου, και ως κάτι που δεν περιορίζεται τοπικά. Θα θαυμάζεις  τον Θεό Δημιουργό, που συνέδεσε την δύναμη της ψυχής με το σώμα, ώστε να οδηγεί σε σύμ­πνοια και κοινωνία τα διάφορα μέλη του σώματός μας και να είναι υγιή, ενώ όταν «ασθενεί το σώμα, ασθενεί και η ψυχή». Ποιες αποθήκες διαθέτει ο νους για τις γνώσεις που διαφυλάσ­σονται  ξεκάθαρες στο λογικό μέρος της ψυ­χής. Πως η ψυχή χάνει το κάλλος της με το να γλιστρά στα σαρ­κικά πάθη και πως, όταν ξεκαθαρίσει το αίσχος που προέρχεται από την αμαρτία, βαδίζει και πάλι μέσω της αρετής τη πορεία της ομοίωσής της με τον Θεό!

Πρόσεξε την κατασκευή τού σώματός  σου και θαύμασε πως ο α­ριστοτέχνης Θεός  δημιούργησε αυτό το κατάλυμα για τη  λογική ψυχή σου. Απ’ όλα τα ζώα μόνον τον άνθρωπο τον έπλασε όρθιο, ώστε να βλέπει  προς τον ουρανό και να μην ασχολείται με την κοιλιά, μήτε με τα κοιλιακά πάθη, αλλά να έχει  ορμή για ανοδική πορεία για τη θέωση. Έπειτα με το να θέσει την κεφαλή στην κορυφή του σώματος τοποθέτησε μέσα σ’ αυτήν τις περισσότερες αισθήσεις,  ώστε, ενώ είναι συγκεντρωμένες σε τόσο μικρό χώρο, καθόλου δεν εμποδίζει η μία τη λειτουργία  της άλλης.  Γνώρισε ακόμη ότι τα δόντια είναι συγχρόνως και όργανα της φωνής με το να παρέχουν αντιστήριγμα στη γλώσσα,  και υπηρέτες της τροφής   με το να την   αλέθουν. Ακόμη γνώρισε τη φύση και τη λειτουργία της γλώσσας σου, πως επαρκεί σε κάθε ανάγκη του λόγου με την ποικιλία της κίνησης. Τέλος επιθεωρώντας το κάθε τι πάνω στο σώμα σου με τον πρέποντα  λογισμό π.χ. τη έλξη του αέρα από τους πνεύμονες, την διατήρηση της θερμότητας στην καρδιά, τα όργανα της πέψης, τους φορείς του αί­ματος, απ’ όλα αυτά θα κατανοήσεις την  ανεξερεύνητη σοφία του ποιητού σου και Θεού.

«Πρόσεχε, λοιπόν, τον εαυτό σου», σημαίνει να προσέχουμε το σώμα μας και πολύ περισσότερο την αθάνατη ψυχή μας, δώρα που μας χάρισε ο Θεός και έχουμε μεγάλη ευθύνη για το πώς θα τα διαχειριστούμε. Αυτό το σώμα το φθαρτό φόρεσε ο Χριστός από άκρα ταπείνωση για να το κάνει άφθαρτο και να σώζει τη ψυχή μας και να μας φέρει και πάλι πίσω κοντά στο θεό, τον στοργικό  Πατέρα μας, και στη θέα του αγαπημένου προσώπου Του, από την οποία δεν υπάρχει μεγαλύτερη χαρά και απόλαυση.

Ο θεός να μας φωτίζει και να μας κάνει άξιους  διαχειριστές αυτών των δωρεών Του.