Η Ύψωση του Τιμίου Σταυρού συνδέεται στενότατα με την ιστορία του Έθνους μας και της Εκκλησίας μας. Ωστόσο οι άγιοι Πατέρες, που όρισαν τούτη τη γιορτή, προβάλλοντας στα μάτια μας τον ζωηφόρο Σταυρό, μας υπενθυμίζουν πως αυτός είναι το ιερότατο κειμήλιο της κοσμοσωτήριας νίκης του Κυρίου μας κατά του θανάτου. Έτσι το προφητόφθεγκτο ξύλο, του οποίου οι Προφήτες συνέλαβαν τη δόξα αιώνες πριν, στημένο στους ναούς μας, μας υπενθυμίζει τον θρίαμβο του Εσταυρωμένου.

Αλλά δεν θα σταθώ σ’ αυτό τον θρίαμβο. Καθώς βλέπω τον Σταυρό υψωμένο αναρωτιέμαι: Γιατί να ‘ναι ο Σταυρός «ἡ ὡραιότης τῆς Ἐκκλησίας»; Πώς ένα όργανο επαίσχυντης τιμωρίας, ένα όργανο τόσο ατιμωτικού θανάτου, πήρε τέτοια θέση στην Εκκλησία μας, ώστε ν’ αποτελεί όχι μόνο τιμή, ευλογία, δόξα, σύμβολο θριάμβου, αλλά και μια παρουσία έκτακτης ομορφιάς, που ωραΐζει αιώνες τώρα τους ναούς μας και ολόκληρη την Εκκλησία;

Ο Σταυρός είναι «ἡ ὡραιότης τῆς Ἐκκλησίας» γιατί μας φωνάζει, πως ό,τι γίνεται με τη θυσία, η οποία προσφέρεται από αγάπη για την δόξα του Θεού, από αγάπη για τη δόξα της Εκκλησίας , είναι αφάνταστα ωραίο. Ο Σταυρός δεν είναι μόνο «ἡ ὡραιότης τῆς Ἐκκλησίας» γιατί βάστασε τον Άγιο των αγίων, τον «κάλλει ὡραῖον» από όλους τους ανθρώπους· γιατί έγινε το άρμα του Ηλίου της Δικαιοσύνης, που ανεβασμένος σ’ αυτόν περιέδραμε ως παντοδύναμος τη γη, την άβυσσο, τον ουρανό, σκορπίζοντας μυστική χαρά στον άνθρωπο. Είναι «ἡ ὡραιότης τῆς Ἐκκλησίας», γιατί μ’ αυτόν ως όπλο έλαμψαν στο στερέωμα οι Μάρτυρες, οι όσιοι, οι άγιοι. Έγινε αυτός «το εὐμενέστατον σθένος» όχι μόνο των ώριμων, αλλά και των νέων, των εφήβων, των παιδιών, των νεαρών παρθένων, που αθλούσαν στα αμφιθέατρα ή στους τροχούς ή τηγανίζονταν στα τήγανα των δημίων. Όχι μόνον οι ώριμοι, αλλά κι οι νέοι κι οι νέες καρφωμένοι σ’ αυτόν ή κρατώντας τον στον ώμο ή γονατισμένοι μπροστά του ή αγκαλιάζοντάς τον και ζητώντας τη χάρη του έλαμπαν από θεία χαρά και ουράνια δύναμη. Περιλάμπονταν με υπεργήινη δόξα και αγγελική ωραιότητα. Μέσα στο σύγκραμα του πόνου και της μυστικής χαράς τους γίνονταν φωτόμορφοι τόσο, ώστε όσοι τους έβλεπαν έμεναν εκστατικοί!

Να γιατί σ’ έναν κόσμο που όλα αλλάζουν, όλα γερνούν, όλα μαραίνονται, φυλλορροούν και πέφτουν, ο Σταυρός δεν μένει μόνο πάντα όρθιος, αλλά αποτελεί και την ωραιότητα της Εκκλησίας μας. Είναι να μην τον υψώνει η Εκκλησία μας μέσα σε βασιλικούς κι άλλοτε μέσα σε λουλούδια; Κι εμείς πιστά τέκνα της, στολιζόμαστε και καταλαμπρυνόμαστε από τη φωτοπάροχη αίγλη του ζωοδώρητου τούτου ξύλου, που φωτίζει όλο τον κόσμο. Και καθώς τον προσκυνούμε ταπεινά με συντριβή, πίστη κι ευγνωμοσύνη ακούμε τη μυστική φωνή που μας λέει: Κοιτάξτε την πύλη της αιωνιότητας. Θα την περάσετε, αν ζήσετε εδώ μια ζωή θυσίας και σταυρού.